دو مریم

مریم با فرزندی در آغوش، به میان یهودیان باز می گردد. مردم می دانند که او ازدواج نکرده است پس طعنه زنان می گویند:
«ای خواهر هارون! نه پدرت مرد بدی بود و نه مادرت بدکاره»
خواهر هارون!! این خطاب یهودیان چه معنا می دهد؟ آنقدر که می دانیم، در روایت مسیحی، مادر عیسی، برادری به نام هارون نداشته است.
تفسیرها میگویند؛ شاید اصطلاح خواهر هارون، خطابی برای تقبیح باشد. هارون در تورات، همان نقشی را ایفا می کند که در روایت قرآنی، توسط مرد سامری رقم می خورد.
در تفسیری دیگر، هارون، اصطلاحیست برای کسانی که تارک دنیایند و مریم، از باب زهدش، چنین خطاب گشته.
اما مساله، پیچیده تر از عبارتی کنایی ست. سوره ی تحریم، پدر حضرت مریم را عِمران مینامد (بنت عِمران) در حالی که در سنت مسیحی، نام پدر ایشان، یوآخیم است. و البته این هم می تواند ناشی از ترجمه و تبدیل اسامی در زبانهای متفاوت باشد. اما در سنت یهودی-مسیحی نام عِمران برای فردی دیگر به کار رفته است که تفاسیر را دچار چالشی مضاعف می کند.
عِمران، پدر حضرت موسی ست. هارون و موسی، فرزندان او هستند و آنها خواهری دارند به نام مریم. همانکه موسی را در نیل دنبال کرد و مادرش را به عنوان دایه به قصر فرعون برد. پس در یک نقل تاریخی که تعداد شخصیتهایش، کمتر از صدنفر است، دو فرد، نام مریم یافته اند، پدر هر دو عِمران نام دارد و برادر هر دو، هارون و این در حالیست که در نسخه های قدیمی همین روایت، تنها خود افراد همنامند و نه پدر و برادرشان. شاید بتوان همنامی برادرها را با تفسیر حل کرد اما با همنامی پدرها چه کنیم.
مریمی که اُخت هارون بود با مریمی که مادر عیسی ست، بيش از ده قرن، فاصله ی روایی دارد یکی در کنار موسی و دیگری همراه عیسی ست. اما گویا قرآن، در سوره ی مریم، آل عمران و تحریم، به خاطر نام مشترک، این دو را یک نفر، انگاشته است و نام پدر و برادر را نیز به صورت مشترک به کار گرفته.
داستانها برای قرآن، مَثَل هستند و بهانه ی هدایت. آنها برای ذکر تاریخ یا طرح افکنی واقعیت، نقل نمی شوند. روایتها تغییر می کنند، اصلاح می شوند و در شکلی نو، بازگو. تا خدا با داستانهایش در انحصار یهود نماند. روایتهایی که یهود از داستانهای کهن اخذ کرد و با آنها تورات و تلمود را پرداخت تا از نژاد خود حفاظت کند، توسط محمد «ص» برای نجات بشر تمهید شدند تا یَهوه در عهد با هیچ مذهب و نژادی نباشد، جز صالحین.